พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติบ้านเก่า จัดตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2508 ความเป็นมาของการจัดตั้งสืบเนื่องจาก ดร.เอชอาร์ แวน เฮเกอเร็น (H.R.VanHeekerren) นักโบราณคดีชาวฮอลันดาซึ่งถูกจับเป็นเชลยศึกและถูกเกณฑ์มาสร้างทางรถไฟสายมรณะในสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้พบเครื่องมือหินกะเทาะและขวานหินขัด
ขณะทำงานอยู่บริเวณตำบลบ้านเก่า เมื่อสงครามสงบยุติ ได้นำเครื่องมือหินที่พบกลับไปศึกษาวิเคราะห์ที่สหรัฐอเมริกา จนนำไปสู่การสำรวจขุดค้นทางโบราณคดีโดยนักโบราณคดีไทยและต่างประเทศในพื้นที่บ้านเก่าเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2499 หลังจากนั้นระหว่าง พ.ศ.2503-2505 อ่านต่อ